Wielokropek – znaczenie i stosowanie w tekstach

Wielokropek należy do tych znaków interpunkcyjnych, z którymi wielu piszących ma kłopoty. Choć to może dziwne, nie brak internautów, którzy wysyłają do Google zapytania „co oznaczają 3 kropki” i „co oznacza wielokropek”. Najwyraźniej szkoła pod tym względem zawodzi. Wyjaśnijmy zatem wszystko, co dotyczy wielokropka.

Co oznacza wielokropek

Odpowiedź na pytanie, co oznaczają trzy kropki, jest stosunkowo prosta: symbolizują one urwanie wypowiedzi lub przemilczenie jakiegoś jej fragmentu. Czasem oznacza wahanie, zatrzymanie wypowiedzi na chwilę. Może też wprowadzać nieoczekiwany wyraz, figlarną pointę, ironię lub element komizmu. Spójrz na przykłady:

Jak mogłaś tak długo… nie dawać znaku życia?

Tutaj mówiący zawahał się wyraźnie, być może szukał właściwych słów.

Boję się sto razy bardziej niż przed klasówką z chemii… Nie lubiłam chemii…

Te zdania można by zakończyć kropkami, ale z wielokropkiem na końcu są bardziej emocjonalne. Mówiąca te słowa osoba przypuszczalnie się wstydzi, stąd brak „twardej” kropki.

Jak cię dorwę, sukinsynu, to ci… Sam zobaczysz!

Tu wypowiedź została urwana. Najprawdopodobniej mówiący w ostatniej chwili powstrzymał się przed wyrażeniem groźby.

Długo grzebała w swej wielkiej torebce, by wreszcie wyjąć stamtąd… mały posążek Buddy. No, tego się raczej czytelnik nie spodziewał, a autor wyraża wielokropkiem swoje własne zdziwienie lub zaskoczenie.

Znaczenia wielokropka

W zasadzie wiesz już o wielokropku, co oznacza. 3 kropki mogą jednak występować również w nawiasie, najczęściej kwadratowym. Dzieje się tak, gdy cytujemy (przede wszystkim w publikacjach naukowych) jakiś fragment tekstu, ale coś z niego na początku lub końcu wycinamy.:

Teksty te „[…] były wyrazem zaniepokojenia poety losami kraju”.

Jak wstawiać wielokropek

Skąd taki śródtytuł i czemu się w ogóle tym zajmuję? Otóż wielu piszących nie wie, że choć omawiany znak interpunkcyjny składa się z trzech kropek, to w rzeczywistości jest jednym znakiem, a nie trzema. Owszem, kiedy piszę niniejszy tekst, muszę trzykrotnie uderzyć w klawisz kropki, bo edytor, którym się posługuję, wielokropka nie zna. Inaczej jest jednak np. w MS Word: jeśli używasz go (na komputerze z Windows), „trzykropek” uzyskasz, wciskając prawy Alt i kropkę. Wpisanie trzech kropek jest błędem!

Wielokropek w MS Word

Wielokropek w sąsiedztwie innych znaków interpunkcyjnych

Czasami wielokropek zbiega się z innym znakiem interpunkcyjnym. Jeżeli jest to kropka, przecinek lub średnik, to taki znak należy pominąć – zobacz:

Z tego krótkiego wypadu przywieźliśmy borowiki, kanie, podgrzybki, kurki… I wszystkie trafiły na patelnię.

Inaczej postępujemy, gdy sąsiadem wielokropka ma być wykrzyknik lub pytajnik, a także pauza – zobacz:

Ależ tu ciasno…! Nie ma się jak ruszyć…! Jak ja to wytrzymam…! – wołał starszy jegomość w sandałach.

Nie powiesz mi chyba, że…?

A co zrobicie, jeśli…?

Masz problemy z pisaniem? Chcesz, żeby Twoje teksty były lepsze?

Wielka i mała litera po wielokropku

No dobrze, ale jak należy pisać ciąg dalszy po wielokropku – zaczynać go dużą czy małą literą?

To zależy od roli wielokropka. Jeżeli wielokropek kończy zdanie, a następne słowa nie są jego kontynuacją, to dalszy tekst należy zacząć od wielkiej litery:

No niech cię… Aleś mi bałaganu narobiła! Jak ja to wszystko ogarnę?

Co innego, jeśli wielokropek nie kończy danego wypowiedzenia, a jedynie je przerywa:

Wiesz, to jest takie… jak by to powiedzieć… miałkie, w sumie beznadziejne.

Użycie wielokropka na początku zdania

To zdarza się przede wszystkim w dialogach książkowych. Ktoś urywa wypowiedź, kto inny ją kończy. Czasem ktoś komuś przerywa, a wtedy ów ciąg dalszy lub słowa wtrącającego się możemy przytoczyć, zaczynając od wielokropka:

– W tej sytuacji zdecydowałem, że…

– …Że wszystkich nas pan zwolni? – dokończyła księgowa.